W tym roku obchodzimy 61. rocznicę powstania Jeziora Zegrzyńskiego. Symboliczne przecięcie wstęgi miało nastąpić 22 lipca 1963 roku, w dniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski. Jednak zgodnie z informacjami uzyskanymi przez Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne, uroczyste otwarcie odbyło się 20 lipca 1963 roku.
Zbiornik ma powierzchnię 30,3 km², objętość 89 960 000 m³ wody i średnią głębokość około 3 metrów. Jest źródłem wody dla Warszawy, gdyż znajduje się tam ujęcie Wodociągu Północnego. Na stopniu wodnym piętrzącym wodę w Jeziorze Zegrzyńskim powstała Elektrownia Wodna Dębe, która jest ekonomicznym źródłem czystej energii elektrycznej. Stopień wodny oraz Jezioro Zegrzyńskie są wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej, poboru wody przez Wodociąg Północny, rekreacji i sportów wodnych oraz żeglugi (droga wodna II klasy). Stopień Wodny Dębe wraz z Kanałem Żerańskim i śluzą Żerań tworzą tzw. warszawski węzeł wodny.
Powstanie Jeziora Zegrzyńskiego było możliwe dzięki wybudowaniu stopnia wodnego w miejscowości Dębe. Pomysł na realizację tego przedsięwzięcia narodził się w 1951 roku, kiedy to określono przybliżoną lokalizację zbiornika. Siedem lat później tereny te odwiedził Józef Cyrankiewicz, ówczesny premier, co prawdopodobnie przyspieszyło podjęcie ostatecznej decyzji o budowie zapory, której głównym zadaniem miało być zapobieganie powodziom w dorzeczu dolnej Narwi. Budowę rozpoczęto w 1958 roku i zakończono w 1963 roku. Wcześniej na terenie obecnej „patelni” Jeziora Zegrzyńskiego mieszkali ludzie. Był to obszar częstych wylewów wód Narwi i Bugu. Według przekazów, znajdowały się tam także trzy obozy, w których osadzeni byli więźniowie krótkoterminowi pracujący przy oczyszczaniu terenu przeznaczonego na dno obecnego jeziora.
Inwestycja została zrealizowana w dwóch etapach. Pierwszy obejmował wybudowanie jazu i przepławki dla ryb oraz wszystkich budynków mieszczących się poza korytem rzeki, na jej lewym brzegu. Drugi etap, polegający na wykonaniu zapory, wymagał przegrodzenia Narwi i skierowania jej wód na jaz. Oprócz głównej zapory powstały również zapory boczne, jedenaście przepompowni do odwadniania terenów oraz wały ziemne na lewym brzegu rzeki.
Zdjęcia: HaskoningDHV Polska Sp. z o.o., następca prawny „Hydroprojektu”